Vijf bolletjes kreeg AM van de Arctic Monkeys in de NRC van afgelopen maandag. Meer kan een plaat niet scoren. Het begeleidend praatje was overigens obligaat. De auteur probeerde ons in te weinig woorden door de nummers heen te leiden. Hij kwam dan ook niet verder dan de muziek te vergelijken met de geschiedenis. Logisch, want hoe vertel je muziek? Door namedropping bij de lezer geluiden op te roepen. Je hoopt aan te sluiten bij al aanwezige kennis. Kansloos natuurlijk – zo heeft Keith Moon natuurlijk niets te maken met drummer Mathhew Helders.
In het internettijdperk is de muziekrecensie in de krant een kansloze onderneming. We hebben AM al lang gehoord op Spotify, de tracks op iTunes staan. En daar kunnen we zelf luisteren naar wat de auteur ons wil uitleggen.
Ja: de drummer is belachelijk strak. Ja: het accent knauwt. Ze komen uit Sheffiled: wat wil je? Ja: de band is op cd al erg ‘live’, laat staan live. Ja: het is het vijfde album. En ja: AM staat voor Arctic Monkeys. Of voor Amplitude Modulatie? (Leuker zou zijn geweest om de plaat AM/FM te hebben genoemd. Een verwijzing naar AC/DC – de hardrockformatie die haar naam ontleende aan gelijkstroom/wisselstroom. Zou een vraag kunnen zijn als we de mannen ooit te spreken krijgen.) Het leidt allemaal af van de vraag hoe je een nieuw album beoordeelt? Hoe schrijf je zo’n complex gegeven als een plaat weg? Een rijtje bolletjes lijkt mij te eendimensionaal. Dus, dacht ik aan drie dimensies: als een x,y,z-as.
Eén as reserveren we voor de dimensie ‘genre’. Is de nieuwe plaat een vertegenwoordiger van een muzikale traditie of probeert de band daar juist mee te breken? Beide factoren kunnen overigens een kwaliteit zijn. Wat betekent dat je een score op deze x-as zou moeten onderbouwen. Eén as reserveren we voor de productie, de geluidskwaliteit en opname van de muziek. De studio en producent krijgt hierin een veel grotere rol dan in menig recensie. Een vermelding van de producent is te mager – we willen zijn/haar werk kunnen duiden. Ten slotte is er de dimensie feel. Wat niet te scoren is, maar wel kippenvel of ergernis wekt, krijgt een score op deze as. Een plaat kan steenkoud aanvoelen, maar prima binnen een traditie vallen vanwege een uitstekende productie.
Kijk: nu hebben we informatie waar we wat aan hebben. De assen blijven keurig vijf bolletjes beslaan. Vijf is natuurlijk zo willekeurig als wat, maar we zijn het nu eenmaal gewend. Vele recensies scoren in vijven. Waarom zouden wij er plots zeven of drie van maken? Precies. Rest de vraag wat AM dan scoort. Een vraag die ik graag – hoe 2.0 – aan u wil voorleggen. Maar dan wel volgens het nieuwe 3-dimensionale model. Kunt u de volgende enquête invullen?
Past AM volgens u binnen het genre of is de plaat een stijlbreuk (die u waardeert)? 1-5
Is de productie van de plaat conform de eisen die u hieraan stelt? 1-5
Kreeg u kippenvel van bewondering of merkte u niet eens dat de plaat op stond? 1-5