Wat hebben geruchten tegen vaccinaties, een slecht gecheckte maar toch gedeelde foto, een advertorial, gelekte e-mails en een goed stuk met een overdreven kop met elkaar gemeen? Niets, stellen Wardle & Derakhshan (2017) in een nieuwe studie. Daarom stelt zij voor fake news te verruilen voor information disorder, want onder die semantische paraplu zijn alle genoemde voorbeelden wel te scharen.
Beide auteurs willen het niet laten bij deze semantische discussie over vervuilde informatie, maar zoeken nieuwe dimensies waarmee informatie op het web kan worden geclassificeerd. Hun overtuiging is dat elk soort informatie namelijk zo haar eigen verificatiestrategieën heeft. Wardle was te gast bij CNN’s Reliable Sourcesom over haar onderzoek te praten (podcast).
Intentie
Een unieke term, fake news, veronderstelt dat een unieke strategie om fake news tegen te gaan, voldoet. Maar helaas, zo eenvoudig blijkt het niet te zijn. Informatie is notoir veelvormig (misinformatie, disinformatie en malinformatie) doordat verschillende de betrokkenen bij het bericht (agent, boodschap en degene die het bericht interpreteren) bijdragen aan de routing van dat bericht (creatie, (re)productie en distributie). Nog maar te zwijgen over de intentie waarmee betrokkenen aan de slag gaan.
Fout en kwalijk
Wardle & Derakhshan maken in hun studie dan ook een onderscheid tussen foute en kwalijke informatie: niet alles wat fout is, is ook kwaadwillend. De intentie van betrokkenen (van makers, van degene die het bericht doorplaatsen en van degene die het bericht ontvangen) verschilt per soort bericht. Mis-infromatie is verspreiden van valse informatie zonder kwaad te willen; dis-informatie is verspreiden van valse informatie om wel kwaad te willen; mal-informatie is het kwaadwillend verspreiden van kloppende informatie (lekken bijvoorbeeld).
Geen eenvoudige overdracht
De complicatie zit in de benadering van communicatie, volgens Wardle & Derakkshan is dat geen eenvoudige overdracht van informatie tussen personen, maar ook drama in de vorm van een weergave van geldende machtsverhoudingen en zo koppelen beide onderzoekers vervuilde informatie aan politieke machtsverhoudingen. En die zijn nooit eenvoudig en eendimensionaal.
Politiek instrument
Fake news is dus ook een politiek instrument en niet alleen een communicatie-probleem. Het fenomeen laat zich niet eendimensionaal classificeren en meer checken biedt dan ook geen soelaas, erkennen ook beide auteurs. Checken alleen doet niets met de achterliggende intentie om mis-, dis-, en malinformatie te maken, (re)produceren, distribueren en accepteren. Anders checken, rekening houdend met de verschillende soorten informatie en intenties, biedt dat waarschijnlijk wel. De vraag is nu nog: hoe dan?