Campagnevoeren is geen nationale aangelegenheid meer. Dus moeten ook politiek journalisten over de grenzen kijken: nog verder weg dus van Neerlands politieke hart, het Binnenhof.
Russen die zich mengen in de electorale strijd van Clinton vs. Trump (met verregaande politieke implicaties in Washington DC); de Nederlands-Turkse fittie over het wegsturen van een Turkse minister die een verkiezingspraatje wilde houden (maar Rutte, zelf verwikkeld in verkiezingsstrijd, dat voorkwam); een goed getimed megalek bij de Franse president Macron (waarvoor de Amerikaanse NSA waarschuwde) – het zijn enkele voorbeelden van een aloud politiek adagium dat altijd over oorlog ging, maar nu over verkiezingen: campagne voeren is internationale politiek bedrijven met andere middelen.
geen groter belang dan het eigen belang
Angelos Chryssogelos zoekt een verklaring voor deze internationale dimensie aan de nationale campagnestrijd onder meer in de verknoping van landen. Blijven we in Europa, of niet? Kiezen we voor steun (aan Griekenland), of niet? Vangen we vluchtelingen op, of niet? Kiezen we voor de Oekraïne, of voor Rusland? Het zijn grensoverschrijdende vragen die grensoverschrijdende partijen niet willen laten afhangen van een chagrijnig electoraat. Ze willen dat electoraat liefst sturen – ook zij worden door een nationale keus geraakt. Zo hoorden we bij het referendum over de Oekraine dat een tegenstem een stem voor Putin was en vermoeden we steeds meer Russische inmenging. In het jaarverslag over 2016 schrijft de AIVD:
De activiteiten van Rusland richten zich binnen de spionage ook op beïnvloeding van besluitvormingsprocessen, beeldvorming en publieke opinie. Bij deze heimelijke politieke beïnvloeding spelen het verspreiden van desinformatie en propaganda een belangrijke rol.
heilig moment om tegenaan te bemoeien
Niet vreemd ook: een verkiezing heeft een sterk symbolische waarde. Zelfs autoritaire regimes voeren regelmatig een klucht van vrije verkiezingen op om zichzelf te kunnen legitimeren, aldus Chryssogelos. Een verkiezingsuitslag is een heilig moment, een focusing event – het startpunt van een nieuwe koers. Wie daarin een belang heeft, wil erbij zijn. Regeren is immers vooruitzien en niet omkijken. Dus is het zaak de uitkomst te bepalen voordat die jou bepaalt. Bemoeien dus.
Sloop die muur tussen beats
Dat heeft consequenties voor de manier waarop journalisten landelijke verkiezingen moeten verslaan. Tijdens een campagne moeten binnen- en buitenlandredacties van media veel nauwer samenwerken. Het is zaak om de internationale belangen in kaart te brengen en zo risico’s van buitenlandse bemoeienis in te kunnen schatten, op te kunnen sporen en bloot te kunnen leggen.
Den haag vandaag meets op reis met …
Een serie over het Nederlandse electoraat (zoals Buiten het Binnenhof van Nieuwsuur) gaat niet ver genoeg weg van Neerlands politieke hart: het netwerk van internationaal correspondenten is ook aan zet. Een lek in Frankrijk, Russische propaganda, Poetins belangen in Nederland zijn geen incidenten meer, maar een nieuwe modus in de campagnestrijd. De politiek journalistiek moet daarin meebewegen: de muur tussen binnen- en buitenland moet worden neergehaald. Op reis dus, om de belangen van het buitenland in kaart te brengen. <<