Je kan groots analyseren dat de lokale democratie geen waakhonden meer heeft. Dat de monitoring citizen wel wakker wordt als er iets onrechtvaardigs in zijn omgeving gebeurt (Schudson). Dat de raadsleden de nieuwe waakhonden zijn. Kan allemaal. Dan sluit je je op in een vergaderruimte en klaag je tot er geen oplossing komt. Je kan ook praktischer aan de slag. Jat een format (in dit geval: Andere Tijden), bel wat rond met mensen in je kaartenbak (of van wie de nummers gewoon op de site staan) en ga aan de slag.
Reconstructie
De opdracht: reconstrueer de vorming van een nieuw college. Benader de hoofdrolspelers, bestudeer hun verkiezingsprogramma’s en leg dat eens naast het beleids- en bestuursakkoord en zoom tijdens de interviews in op de verschillen en overeenkomsten. Deze eenvoudige opdracht kostten zes studenten aan de master Journalistiek en Nieuwe Media twee volle weken en een paar hele drukke dagen montagetijd. Dat is heel duur.
Studenten
Dus werd de minidcumentaire niet gemaakt door het Leidsch Dagblad, maar … inderdaad: door journalisten-in-opleiding. En die kregen de lof toegezwaaid die ze verdienden (kijk zelf even). Tijdens de screening, met een aantal lokale politici vol in campagne (de docu was klaar vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2014), oogstte hun productie de nodige reacties in de zaal en naderhand aan de toog in de kroeg. Want daar kwamen nog een aantal saillante details boven tafel. Ook daar hadden de journalisten-in-spe een stuk over kunnen maken. Ze beloofden in februari met een follow-up te komen.
Beeldvorming
Heel veel eenvoudiger dan een historische reconstructie wordt het in de lokale onderzoeksjournalistiek niet. Ze zijn er, zeker. Maar te weinig worden ze crossmediaal gemaakt. Het dossier ‘Jongerenwerkloosheid’ bijvoorbeeld zette in hetzelfde project dertig studenten een maand lang aan het werk. Ze maakten een data-analyse, teksten en twee podcasts. En alles ging om de afdelingen voorlichting heen. Wat ook direct leidde tot forse kritiek van wethouder en projectleiding. Het ‘beeld’ (de psychologie van werkloosheid, het gebrek aan politiek aandacht voor het onderwerp, de moeite die het kost aan het werk te gaan, de druk om elke dag te solliciteren en te worden afgewezen), strookte niet met de bestuurlijke moeite (geld, tijd en betrokkenheid).
Methode
Toch zou elke verkiezing moeten leiden tot een dergelijke reconstructie. De noodzakelijke kennis is aanwezig. De politiek redacteuren hebben tijdens de campagne voldoende materiaal tijdens de strijd opgetekend om dat na de vorming van een college eens naast het akkoord te leggen. ‘Mijn’ studenten maakten die vergelijking in enkele dagen. Op basis van hun eerste analyse van de partijprogramma’s speelden ze de coalitieonderhandelingen vervolgens na. Wat waren de belangrijkste punten volgens de partijen en wat kwam daarvan terecht in het akkoord? Zoals gezegd: verschillen en overeenkomsten waren gespreksstof tijdens de interviews. Opbrengst: 904 keer bekeken. Dan doe je het voor een puur politieke reconstructie gewoon goed.