How to begin practicing open journalism, schrijft Melanie Sill op de site van Poynter. Vreemde vraag: moet journalistiek niet altijd open zijn? In het artikel wil Sill de ramen van de redacties opengooien en ons, het publiek, de mogelijkheid geven om mee te kijken en mee te lezen met wat journalisten doen. We zien niet alleen het eindproduct (artikel, item, video), maar ook de weg er naar toe.
Ik heb al eens eerder gepleit om het journalistieke proces geheel open te gooien – radicale transparantie. Het is in mijn ogen de eneige remedie tegen ‘onderhandelingsjournalsitiek’- jij mag mij interviewen, als ik ook iets mag zeggen wat ik kwijt wil. Die onderhandelingsjournalistiek is trouwens niet eens het enige (onzichtbare) kwaad. Niemand weet hoeveel goedkeuringsrondes voorafgaan aan een interview met een beetje kamerlid of minister. Uit ervaring weet ik dat een gesprek met een bewindspersoon weinig meer met echte vrije nieuwsgaring van doen heeft. Koppen gaan er aan, intro’s worden herschreven, met komt terug op citaten (al dan niet letterlijk van de band overgenomen, als je die band al mag starten, trouwens).
De werkelijkheid is dus niet zo transparant – in die zin is de oproep van Sill op Poynter dus meer dan welkom. Vraag is of het wat gaat uitmaken. Ik denk het wel. Ik denk dat openheid en transparantie, het tegengaan onduidelijke en onheldere journalistieke productieprocessen eerder moet plaatsvinden. Niet bij publicatie en dan ook alle meuk en aantekeningen waarop die is gebaseerd, maar al tijdens het allereerste contact en liefst nog daarvoor – namelijk als het imago van de transparante journalist een mailtje of telefoontje vooruit is gesneld.
Word je gebeld door Medium X? Besef dat alles wat je zegt gepubliceerd kan worden. En alles wat zij zeggen ook! Want fouten moet je dan wel ruiterlijk toegeven en herstellen. Openheid is openheid van twee kanten. Ik vrees dat alleen een transparant imago helpt. Willekeurig aantekeningen publiceren, gespreksopnames delen in mp3 of analyses schrijven over de omstandigheden waaronder nieuws tot stand kwam lijkt mij niet helpen. Het blijft immers willekeurig en oncontroleerbaar – en dat staat nu juist haaks op radicale transparantie. <<