Minitseriële goedkeuring voor een artikel is onoverkomelijk – je krijgt ministers anders gewoonweg niet te spreken. Autorisatie heet dat: het recht in te grijpen in het uiteindelijke product. Erg? Neen! Tel de wijzigingen, houd ze bij en leg een dossier aan. Dat onderhandelt makkelijker de volgende keer.
Van Middelkoop loog, kopt de Telegraaf. Hij had zich uitgelaten over het einde van de Nederlandse missie in Afghanistan (2010), maar ontkende dit ooit tegen een journalist te hebben gezegd. Dat had hij wel – in het vliegtuig naar Uruzgan tegen een Telegrafist. Het Nederlands Dagblad noemde de poging om de autorisatie (goedkeuring voor de weergave van het interview dat een Defensie-medewerker achteraf wel degelijk gaf) te ontkennen, ‘onhandig’. Autorisatie dan maar afschaffen? Welnee! Anders gebruiken, that’s all.
Pottenkijkers
Een minister interviewen is welhaast onmogelijk. Een rits voorlichters, spin doctors en/of mannetjesmakers staan tussen waarheidsvinding en vraaggesprek. Vragen van te voren indienen, pottenkijkers tijdens het gesprek toestaan en het de publicatie wel eerst even inzien (met het recht ingrijpende ‘wijzigingsvoorstellen’ te doen) voordat het in uw ochtend-, middag- of avondkrant komt. Wij lezen artikelen waarvan we de ontstaansgeschiedenis niet hebben gezien. Het zijn helemaal geen producten van vrije nieuwsgaring, maar een construct van een langdurig onderhandelingsproces dat zich achter de schermen voltrekt.
Schokkend? De artikelen worden er lang niet altijd slechter van. Ik interview vaak ambtenaren van Financiën. Complexe materie, lastige onderwerpen in een lastig politiek krachtenveld. Ik stel daarom vaak zelf even voor om nog naar mijn stukken te kijken. Ik ben doordrongen van het feit dat ook ik feilbaar ben – mis kan schieten, zo gezegd. Autorisatie behoed mij voor journalistieke dommigheden. En daar zijn er altijd nog meer van dan van ministeriële uitglijers.
Off the record
Zijn er geen grenzen aan de autorisatie? Mogen stukken worden herschreven? Mogen we bewijs op band er zomaar uit knippen? Zoals altijd is een grens lastig te trekken. Dat is een een onderwerp op zich. We weten ook niet waar de grens ligt, omdat geen journalist openheid van zaken mag, kan of wil geven. Laten we eerlijk zijn: alles wat uit een stuk is geautoriseerd, bestaat niet meer. En wat niet meer bestaat, daar kunnen we dus het uiteindelijke product niet mee vergelijken. We weten dus niet hoe ver het mes in het journalistieke vlees snijdt.
In deze casus: wat heeft Van Middelkoop nog meer in dat vliegtuig gezegd wat de journalisten niet hebben opgeschreven, omdat dat off the record was? En wat is off the record meer dan preventieve autorisatie?
Bijhouden
Autorisatie heeft ook een nieuwswaarde. Het is een indicatie waar we wat mee kunnen. Eigenlijk moeten we het aantal wijzigingen bij het stuk zetten. Ik zie de kop al voor me: Middelkoops ‘Missie Uruzgan stopt in 2010’ en als laatste alinea heel droog: artikel van 527 woorden, 69 wijzigingen Defensie’. Is dat veel of weinig? Ik weet het op basis van één artikel natuurlijk nog niet.
Dat weet ik pas als ik de stand bij alle interviews bijhoudt. Elke keer als ik de Minister spreek, tel ik zijn wijzigingen en zet ze bij mijn stuk. Het wordt een dossier. We kunnen na tien artikelen een trend signaleren. We kunnen bij bepaalde onderwerpen wel zien of er meer of significant minder wijzigingen zijn doorgegeven dan bij andere onderwerpen. Hypothese I: hoe meer wijzigingen op een artikel, hoe lastiger de autorisatieronde, hoe (politiek) gevoeliger het onderwerp.
[VRAAG: Kan je een formule bedenken met het aantal worden van de originele versie, die van de versie nadat de voorlichters erover heen zijn gegaan en het aantal wijzigingen dat zij voorstellen? Je zou zo een indicator voor politieke gevoeligheid kunnen construeren …]
Bijkomend voordeel: kennis. Kennis is macht. Als je weet dat Deze Minister lastig akkordeert, steek je je verhaal anders in. Meer research, meer alternatieve bronnen, betere vorbereiding, betere afspraken over de autorisatieronde! Dus lastiger om van de eerste versie af te wijken. Plus die prachtige eerste reactie op de vele wijzigingen van een nieuwe poging: “U heeft de vorige keer 43 wijzigingsvoorstellen ingediend, nu zit u al op 57. Schrijft u het verhaal liever zelf?” Je kunt onderhandelen.
Belangrijker: je hebt een indicator voor nieuws – hoe meer geknoei, hoe dichter bij het vuur! Een kapot geredigeerd artikel is dus geen eindbod, maar een openingszet. Harder aan de slag, nog een spade dieper. Onderzoek en behoud het goede! Ik vind het prachtig – autorisatie. Nooit afschaffen dus. [Met dank aan Wouter] <<