Mijn vader of moeder – daar wil ik vanaf zijn – maakte me, voor mijn gevoel midden in de nacht, wakker. ‘De Muur is gevallen. Wil je het zien?’ Ik schoot uit bed en kroop voor de kleine zwart-wit-televisie.
We (vader, moeder, zus en ik) waren die vakantie nog in Oost-Duitsland geweest. De beste vriend van mijn vader ging er trouwen. Hij was getuige of chauffeur. In ieder geval: we mochten komen. In Dresden. Daarvoor moesten we door het IJzeren Gordijn. Daarachter sprak iedereen onder de dertig ons aan.
Scoren
Of ze mee mochten, of we wilden wisselen, of ze welkom waren om eens op vakantie te komen. Tijdens de rondreis door de DDR en Hongarije hing een ondefinieerbare spanning in de lucht. Zo’n spanning die in een vol stadion kan hangen als een team op het punt staat te gaan scoren, maar dat nog niet heeft gedaan.
Lallend
Daar is trouwens niks magisch aan – het is de verwachting die op uitbarsten staat. Die uitbarsting kwam er al tijdens onze vakantie: op 23 oktober 1989 op een camping aan de Hongaars-Oostenrijkse grens. Hongaarse jongeren herdachten de opstand tegen dictator Erno Geroe. Aangemoedigd door dronken Zweden trokken ze lallend over de camping.
Rij
Ik deed mijn tent open en zag militairen over het voetbalveld rennen. Mijn vader sommeerde de rits weer dicht te doen. Alsof het tentdoek mij kon beschermen tegen de schermutselingen. Ik was te moe en te jong om bang te zijn. Mijn vader niet. Hij stond de volgende ochtend in een lange rij toeristen bij de grens naar Oostenrijk.
Kenteken
Alle auto’s met Zweedse kentekens werden aan de kant gezet. Daar hebben ze zeker twee dagen gestaan, hoorden we later. Zes weken vakantie in het Oostblok eindigde op een aangeharkte, Oostenrijkse camping en twee liter Coca Cola – het merk van de vrijheid. 9 November 1989 viel de Muur. 1989 Is nog altijd een scheidslijn voor mij. Iedereen na dat jaar is in mijn ogen jong.
Leegstromen
Mijn vader hield twintig jaar geleden zijn adem in. ‘Als ze nu gaan schieten, breekt de Derde Wereldoorlog uit’, vreesde hij. We hielden allemaal onze adem in. We zagen de grens waar we zelf met zoveel moeite overheen waren gekomen, verpulveren door het ‘geweld’ van een massa mensen op doortocht.
Oranje
Tegelijkertijd zag het er niet anders uit dan een leegstromend stadion nadat Nederland van Duitsland heeft gewonnen: net zulke blije gezichten, maar niemand in het oranje. Ik was er niet bij – Sarkozy zegt van wel. Ik zag het in zwart-wit en, eerlijk is eerlijk, ik snap er nog steeds geen ene klote van: hoe heeft dat toch kunnen gebeuren? <<