Ik wil u de Machiavelli-paradox niet onthouden – de passage uit Il Principe waarin Niccolo uitlegt waarom goede politici sluw en vuil spel moeten spelen om succesvol te kunnen zijn.
Hoofdstuk 18 (In hoeverre personen die de macht uitoefenen hun woord moeten houden) “Hoe prijzenswaardig het is als een machtig man zijn woord houdt en rechtschapen en eerlijk leeft, begrijpt iedereen. Toch leert de ervaring dat in onze dagen juist die machthebbers die zich aan hun woord weinig gelegen lieten, grote dingen tot stand hebben gebracht en op sluwe wijze de geest van de mensen hebben weten te bespelen. En ten slotte zijn ze zelfs hen die zich op eerlijkheid baseerden, de baas geworden.” [vert. Frans van Dooren, 1988]
Om goed te zijn, moeten politici dus liegen en bedriegen. Ze moeten volgens de Italiaanse politicoloog half vos, half leeuw zijn. Ze moeten de sluwheid hebben vasltrikken te zien en te ontwijken, tegelijkertijd moeten ze de overtuigingskracht hebben om wolven van zich af te schudden.
Frans Van Dooren tekent in zijn vertaling van Il Principe aan: “De Florentijnse geschiedschrijver Guicciardini, tijdgenoot van Machiavelli, vermeldt in zijn Storia d Italia de volgende spreekwoordelijke uitdrukking met betrekking tot Alexander VI en zijn zoon: “De paus deed nooit wat hij zei, en Valentino zei nooit wat hij deed.”
Wie beide in balans weet te brengen – zwijgen over wat je doet en nooit doen wat je wel hebt gezegd – zou wel eens een uitstekende politicus kunnen zijn. Politiek als retoriek; communicatie als ideologie. Fortuyn was er goed in, Wilders denk ik ook, al heb ik hem nog niet met deze ogen bestudeerd. Blijkens de peilingen lukt het Wouter Bos niet. En, laten we wel wezen, dat is op zichzelf een zeer wenselijke, maar electoraal niet een slimme strategie. <<