Als het daadwerkelijk de economie zou zijn geweest (stommerd!), dan moeten Europese leiders er toch snel uit kunnen komen: een sterkere politieke unie om verdere financiële ellende te voorkomen of Griekenland eruit schoppen. Voor beide is wat te zeggen, waarover later meer.
Probleem is dat ‘het’ niet alleen om de economie gaat – dommerd! Want binnen Europa is een flinke stroom vluchtelingen op gang gekomen. Italië heeft, onder druk van de actualiteit, de grenzen opengezet. Plots zijn we geen Europa meer, maar weer gewoon Frankrijk, Oostenrijk of Denemarken. En ook Nederland heeft het ‘G’-woord weer in de mond genomen: Grensbewaking.
Gecombineerd lijkt Europa te verkruimelen waar we bijstaan. De financiële problemen van Ierland, Spanje, Portugal en Griekenland trekken een zware wissel op het integratieproject. Griekenland binnenboord houden lijkt volgens minister van Financiën De Jager nochtans de enige optie – al moeten ze wel lijden. Griekenland eruit zetten kost ons (pensioenfondsen, investeerders) te veel geld. Euro-aanhangers wijtten deze Griekse tragedie aan de gebrekkige politieke unie – verdere integratie had dit kunnen voorkomen. Brussel had dan strenger kunnen handhaven en de Grieken eerder bij de les kunnen trekken als ze, gelijk de USA, de politieke instrumenten had gehad die ze nu ontbeert.
Dat argument klinkt solide en aantrekkelijk – alleen laat Amerika zien dat die vlieger niet helemaal op gaat. Griekenland zou je het Californië van de Verenigde Staten kunnen noemen. De Sunny State is al jarenlang failliet en de politieke unie die Amerika toch meer is dan Europa krijgt de huishouding maar niet op de rails.Zelfs de Washington-eis dat begrotingen van staten sluitend moeten zijn, biedt geen soelaas. Los van de vraag wat sowieso het verband is tussen een politieke unie en het staatshuishoudboekje. In casus Griekenland was ook een sterk en doortastend Brussel niet opgewassen tegen de list en bedrog waarmee de Grieken hun economische parameters jarenlang hebben opgeplust.
En daar komt nu dan de reflex op het vluchtelingenprobleem bij: de nationale grenzen moeten dicht. Terwijl Europese leiders nog wel steggelen over de vraag of de Grieken uit de financiële put moeten worden getrokken, is er geen top op handen voor de stroom Noord-Afrikanen die met gammele bootjes aanspoelen op Italiaanse kusten. Hun beleid, het ondersteunen van de Libbische kustwacht met materieel en personeel om zo de stroom vluchtelingen in te dammen, ligt in verband met de bombardementen op onder meer Tripoli, gefaciliteerd vanaf het Italiaanse vaste land, op zijn gat.
Hun oplossing niet eens zo onvoorstelbaar – grenzen open om de spoeling te verdunnen. Als Europa het probleem niet wil zien, moeten de Italianen denken, dan moeten ze het maar voelen. In essentie een heel liberaal gedachtegoed, geheel conform de Europese eis van vrij verkeer van goederen, diensten en personen. En zo zet een financiële en humanitaire crisis de wortel aan de Europese eenwording – precies de redenen om er ooit mee te beginnen. De reflexen zitten blijkbaar diep. Europese lidstaten hebben, blijkt, altijd nog één troef achter de hand: hun eigen natiestaat waar ze maar niet van af willen. <<