In Israel waren ze er in 2009 al uit. Toen spraken op 19 november acht van de negen hoogste rechters van het land zich uit tegen ‘… a transfer of authority for managing the prison from the state to a private contractor whose aim is monetary profit’. Want dat ‘would severely violate the prisoners’ basic human rights to dignity and freedom’.
Aldus de samenvatting op een blog over Vergelijkend Bestuursrecht van de Yale Universiteit. In 2004 nam de Knesset een amendement aan om private gevangenissen mogelijk te maken. Doel: kostenbesparing. Precies dat doel – geld besparen – staat ook in het Regeerakkoord: ‘Het kabinet zal privatisering voorbereiden van voor het gevangeniswezen relevante taken met het oog op versobering en kosteneffectiviteit.’ En tijdens de begrotingsbehandeling blijkt het het staatssecretaris Teeven menens is: ‘De besluitvorming hierover zal plaatsvinden op basis van onderzoek en ervaringen in andere landen.’
Hij vertrok daarom 11 en 12 januari dit jaar naar Engeland om daar eens goed rond te kijken. En de Israelische casus zal waarschijnlijk door het WODC worden meegenomen. De denktank van Justitie heeft de opdracht gekregen om alle ervaringen met private gevangenissen eens op een rijtje te zetten.Vooruitlopend op deze wetenschappelijke inventarisatie van ervaringen, liet Teeven in een nieuwjaarsspeech voor gevangenbewaarders – op 19 januari dit jaar – al een kruimeltje van zijn enthousiasme doorschemeren: ‘Er zijn in het Verenigd Koninkrijk en ook daarbuiten goede ervaringen opgedaan met de privatisering van gevangenissen. Private gevangenissen in het Verenigd Koninkrijk zijn goedkoper en presteren kwalitatief minstens zo goed als publieke gevangenissen.’
Hoe doen die Britten dat? Binnenkort valt de ‘HMP’ Doncaster als eerste onder het payment by results-regime. Alleen als de private partij Serco erin slaagt het aantal recidivisten te verlagen, krijgt het bedrijf volledig uitbetaald. Aldus staatssecretaris van Justitie, Kenneth Clarke in het House of Commons. Het gevangenispersoneel in het Verenigd Koninkrijk heeft al stakingen aangekondigd. Volgens de staatssecretaris is er geen reden tot paniek: er staan militairen klaar om hun taken, zo nodig, over te nemen. De Britten zijn er dus nog niet uit. Dat wil zeggen: Clarke vindt een hoop tegenstand op zijn pad.
De zaak voor privatisering is dan ook zwak. De Israeliërs hebben privatisering afgedaan als humanitair, staats- en strafrechtelijk onwenselijk. Hun argument is, zelfs voor juristen, buitengewoon helder. De zwaardmacht van de staat – het ‘recht’ van de soeverein om mensen tegen hun wil en met geweld vast te zetten – mag niet in handen van een private partij vallen, aldus het Hooggerechtshof. Dat private doel is immers het verdienen van geld. Besparing van geld, stelt president Beinisch, ondergraaft de legitimiteit van de gevangenisstraf, uitgevoerd door een bedrijf in plaats van de staat. Ergo: niet toegestaan.
De privatisering van gevangenissen stuit in het Verenigd Koninkrijk op bezwaren van personeel en in Israël op humanitaire gronden. In Amerika en Nederland zijn er ook economische redenen om niet tot privatisering van gevangenissen over te gaan. De contracten met aannemers kosten meer dan de huidige situatie. Dat kosten-argument, het belangrijkste argument van Teeven om te privatiseren, zal ik volgende week uitgebreider bespreken in deel twee van Brommen in private bakken [Met dank aan WvC en Herman en Guy Confino]. <<