(Wat nu volgt is even pittig door de vele lagen die door elkaar heen snijden).
Opnamen
De Volkskrant meldt dat er opnames zijn waarvan een transcriptie is waarin staat te lezen dat Sywert zegt ‘gillend rijk’ te worden met de mondkapjesdeal. Sywerts reageert direct op de tweet van de Volkskrant waarin een samenvatting wordt gegeven van de scoop en verwijst naar een rapport van Deloitte, dat weer verwijst naar een gesprek van ruim drie uur en de dagen na dit gesprek, waaruit “een andere intentie en strekking” zou moeten blijken. Sywert verwijst ook vast vooruit naar een nog te gebeuren context, namelijk zijn reactie nadat het rapport van Deloitte is verschenen.
Een laboratorium voorbeeld van reported speech wat zich verrassend lastig uit elkaar laat trekken. Los van wat er allemaal van vinden, is een forensische tijdsbepaling geen overbodige luxe. Die reconstructie heeft een aantal elementen:
1) een event dat zich heeft voltrokken en we samenvatten als ‘de mondkapjesdeal’;
2) binnen dit (complexe) event een gesprek van 3 uur en 15 minuten ‘en de dagen erna’;
3) de opnamen van dat gesprek en de transcriptie ervan in een rapport van Deloitte dat nog moet verschijnen (nieuwe context);
5) het Volkskrant-artikel met een fragment van dit gesprek uit het rapport van Deloitte dat nog niet is gepubliceerd;
6) de tweet van de Volkskrant met de aankondiging van dit artikel met dit betreffende fragment van het gesprek;
7) de reactie van Sywert op de aankondiging van de Volkskrant (in de tweet) van het artikel in de Volkskrant met een fragment van dit gesprek;
8) waarin Sywert alvast aankondigt pas na publicatie van het Deloitte-rapport dat nog moet verschijnen, reageert op de quote ‘gillend gek’.
Nobel streven
Bent u er nog? Overigens moeten we deze riedel plaatsen in een historische context, namelijk de context waarin alles nog eens druppelsgewijs uitlekt of manifest werd besproken (in bijvoorbeeld het kamerdebat met Hugo de Jong). Maar die laag laat ik voor de duidelijkheid hier achterwege.
Mijn verontwaardiging over Sywerts repliek betrof in eerste instantie de vraag welke context kan bijdragen aan een voor hem positieve strekking of intentie van de (gedeeltelijke quote) ‘gillend rijk’. Wat zou Sywert kunnen bedenken waardoor hij ons kan overtuigen dat ‘gillend rijk’ niet de wens was om aan de deal heel veel geld over te houden, maar iets nobelers te realiseren.
Gillend altruïsme
‘Rijk’ kan inderdaad geld betekenen, maar ook voldoening omdat je iets goeds doet, iets altruïstisch. Maar als ik proef aan de zin “Gillend rijk van mijn onbegrensde altruïsme”, verslik ik me haast van het lachen. Al het andere wat inmiddels over de ‘mondkapjesdeal’ bekend is, staat deze lezing in de weg en overtuigt niet.
Een overtuigender verweer moet komen uit de acht bouwstenen die ik zojuist beschreef — en mogelijk nog een aantal waarvan we geen weet hebben. Want context is datgene waar nog niet over is geschreven of gesproken. En Sywert heeft nog even de tijd om aan zijn narratief te werken en een werkelijkheid te construeren waarvan wij kunnen zeggen dat ‘gillend rijk’ inderdaad staat voor altruïsme. Ik zie het (nog) niet gebeuren, behalve als er heel nieuwe context opduikt. Tot dan: niet fraai dit. <<
Foto: “File:Niet-medische mondkapjes uit voordeelverpakking IMG 20201019.jpg” by FredTC is licensed under CC BY-SA 4.0.