Dat overzicht is hard nodig. Trump Inc. grossieren namelijk in (bewust geschapen) onduidelijkheid. Neem, recent, zijn advocaat Rudy Giuliani die gisteren binnen twee uur onthulde dat er een bijeenkomst met Russen is geweest en dat zo’n bijeenkomst nooit heeft plaatsgevonden. Hoe moeten journalisten dit nu coveren en, belangrijker, hoe kunnen we onthouden dat het een onduidelijkheid betreft?
De complexiteit wordt veroorzaakt doordat twee tijden door elkaar lopen, namelijk het moment waarop iemand iets zegt en de timing van de vertelde gebeurtenis in een groter verhaal. Een voorbeeld. TIJD 1: Ik schrijf nu dat ik gisteren een ijsje heb gegeten. TIJD 2: Het feit dat ik een ijsje heb gegeten, past in een reeks handelingen die zich gisteren voltrokken (ik ging ook even naar de stad, las nog wat en moest koken).
Mijn verhaal wordt complex als ik op twee momenten twee verschillende verhalen vertel: ik zeg bijvoorbeeld nu dat ik gisteren helemaal geen ijsje heb gegeten. U moet een olifantengeheugen hebben om de varianten die nu nog ontstaan uit elkaar te kunnen houden. Want wanneer heb ik nu gezegd dat ik gisteren geen ijsje heb gegeten?
In interviews met politici ontstaan zo conflicten over de precieze gang van zaken: U zei toen wat u nu beweert zo nooit gezegd te hebben. Het publiek heeft het gevoel te kijken naar een strijd om de agenda en (recente) geschiedenis. De vraag of klopt wat wordt gezegd, komt al helemaal niet aan de orde.
Dat probleem hebben fact checkers ook: elke nieuwe claim is ook een moment waarop de geschiedenis moet worden herzien (of niet, uiteraard). Feiten hebben immers een dubbele werking: ze plaatsen wat is gebeurd in een (nieuw) daglicht wat iets zegt over de claim zelf. Uitlatingen die Trump nu over ontmoetingen met Russen maakt, hebben ook consequenties voor uitingen die toen zijn gemaakt en wat toen is gebeurd, werkt in op de claim over de ontmoeting nu.
De New York Times kiest voor een eenvoudige matrix met twee kolommen: publiek en privaat. Daarin houden ze twee informatiestromen uit elkaar. En dat is verstandig. Die matrix moet echter complexer – namelijk driedimensionaal. Op de X-as de actoren (wie zegt iets en over wie wordt iets gezegd), op de Y-as de timing (wanneer is het gezegd) en op de Z-as de plaatsing in de (historische) tijd van het Grotere Verhaal.
De driedimensionale matrix moet in een oogopslag duidelijk maken wie wat heeft gezegd over wanneer iets gebeurde. Zo kunnen eenvoudig conflicten in en tussen verhalen worden aangegeven en kan energie worden gestoken in een check. Rudy Giuliani zou in deze matrix direct in het oog springen met zijn verwarrende opmerking. Die verwarring is weliswaar vastgelegd, maar wie weet over drie weken nog waarover de verwarring precies ging? Precies: journalisten moeten de vork in het bord spaghetti van Trumps tijdlijnen zetten. Of de stofkam. Er zitten namelijk knopen in de tijd die ons het zicht op de werkelijkheid ontnemen. <<
2 reacties