Sociale media zijn vensters op het politiek-journalistieke complex – zeker tijdens verkiezingen. Het is echter belangrijker te beseffen dat het donkere web, ontoegankelijk voor de meeste burgers, de plek is waar informatie en coordinatie tussen pers en politiek plaatsvindt.
Joost Belijie (CDA) vlogt over Leiden terwijl hij de lijst van zijn partij door de verkiezingen probeert te trekken. Eigenlijk zitten al zijn collegae uit de Leidse gemeenteraad (en college) ook op sociale media. Er is nauwelijks directer contact met de burger en pers denkbaar. Toch blijkt uit onderzoek (€) dat wat ze op sociale media zetten, maar nauwelijks in de (lokale) krant terecht komt. Politici bepalen maar ten dele de media-agenda, en als dat gebeurt, dan vooral met persoonlijke contacten. Belangrijker dan Facebook en Twitter is WhatsApp en, hoe ouderwets, e-mail en SMS – kortom: the dark web.
Nuancering
Dat politici met sociale media lokale krantenkolommen nauwelijks bereiken, behoeft de nodige nuancering: het betreft Noors onderzoek uit 2014. Het zijn oude gegevens uit het Hoge Noorden. Mogelijk was in 2014 sociale media nog niet zo’n Zwitsers zakmes voor de politieke communicatie als nu en werd ook weinig relevant nieuws door politici online ontsloten. Vergelijkbaar met Nederland is de Noorse politieke cultuur waarbij tussen politici en pers een gat gaapt dat door beide partijen diep en breed wordt gehouden – in ieder geval voor de buitenwereld – onafhankelijkheid staat hoog in de vaandels.
Relevantie
Die onafhankelijkheid weerhoudt journalisten er vaak van om berichten op sociale media zomaar over te nemen. Liever wordt er (toch nog) nagebeld, als al blijkt dat er sprake is van een nieuwswaardig onderwerp, natuurlijk. Want die nieuwswaarden wordt natuurlijk niet door de politici, maar dor de redactie bepaald (zou je denken). Vooral tijdens een campagne zijn veel sociale media-uitingen verdacht. Overigens, niet altijd terecht. Want het blijft de kunst om de relevante onderwerpen er uit te blijven pikken.
Darkweb
Die relevantie wordt vaker bepaald door berichten die niet openbaar zijn – en voor veel onderzoekers (nog) onebreikbaar. Politieke communicatie en de relatie tussen politiek en pers vindt ook plaats via afgesloten kanalen: telefoon, SMS, e-mail, WhatsApp. Een liveblog is het transparante verslag van een raadsvergadering, parallel aan dit verslag is WhatsApp een direct lijntje met de raadsleden in de zaal. Op dit donkere web stromen berichtjes binnen: van persoonlijke interesse in welzijn en welvaart tot felle debatjes over de weergave van woorden (of soms terechte eindredactie).
Onzichtbaar
De politieke campagne heeft dus een zichtbaar en grotendeels onzichtbaar deel – als een ijsberg dus, met alleen de top fier uit het water en de meeste informatie over de omvang verborgen onder het wateroppervlak. Sociale media zijn de uitvoeringen die met ontoegankelijke communicatiekanalen op relevantie worden onderzocht en afgestemd: ongrijpbaar, onzichtbaar, ontoegankelijk. En essentieel. Het vergemakkelijkt het werk van beide partijen, maar plaatst direct een kanttekening bij analyses van politieke communicatie die op zichtbare sociale media zijn gebaseerd – een groter deel vond plaats buiten ons gezichtsveld. Dat u het weet. <<
