De werkelijkheid is altijd complexer dan we denken dat die is. Blijkt maar weer uit het debat over de film Jesse. Nog niet uitgezonden, maar nu al speerpunt van debat: is het een etnografisch portret of slinkse propaganda, ondergedoken in een journalistieke documentaire? Allebei.
De nauwe vriendschap tussen documentairemaker Joey Boink en Jesse Klaver kan nooit een objectieve documentaire opleveren. Dus mag het niet door de publieke omroep worden uitgezonden. Want, is de impliciete boodschap: die moet objectief zijn. Was getekend: Fleur Agema (PVV), Thierry Baudet (FvdD) en Frans Weisglas (VVD).
Vriendschap? Embedded journalism!, en dus uniek materiaal dat inzage geeft in de beeldvorming van de politiek. Was getekend, Joey Boink. Zonder deze collegialiteit waaruit inderdaad ook vriendschap is ontsproten, was er helemaal geen sprake van een verhaal geweest. Of, implicieter: de vriendschap is juist een voorwaarde voor het vertrouwen dat nodig is om deze unieke kijk in de keuken van Jesse te kunnen geven.
Betwist begrip
Jesse (BNNVARA, maandag 4 september uitgezonden) blijkt een propagandafilm te zijn en tegelijkertijd een etnografisch portret van de jonge GroenLinks-voorman. Dat kan moeiteloos allebei, omdat het antwoord op de vraag welke van de twee nu precies afhankelijk is van de partij aan wie je dat vraagt. Blijkbaar is objectiviteit een betwist begrip en heeft het – de horror – een sociale component.
Kijk maar.
Critici hebben namelijk wel een punt: beeldvoerder zijn en bepalend voor het imago van Klaver tijdens de campagne om daar nu een documentaire van te maken … Het zit heel dicht op de huid: durf je daar nog wel onder te kruipen? Boink weet als geen ander hoe de werkelijkheid beeldvorming kan schaden en hoe lang die schade in onze beeldcultuur kan doorwerken.
iconische blunders
Televisie heeft een olifantengeheugen – een misstap is geen geïsoleerd incident meer. Denk aan Koks knulligheid met de muis of Melkerts chagrijn jegens Fortuyn. Iconische blunders waren het. Hoeveel moeite getroost Boink zich om Klaver hiervan te behoeden?
cultuurmarxisme
Anderzijds: hoe objectief kan je als omroep functioneren als je vanuit de Tweede Kamer missives krijgt wat wel en niet uit te mogen zenden. Ons bestel heeft politieke bias als fundament en daarvan is deze keus een logische consequentie. Als er een omroep is waar dit document kan worden uitgezonden, dan wel bij BNNVARA. Precies de reden om de boel te slopen, campagneert Baudet.
tandenknarsen
Voor Baudet (Agema zal het met hem eens zijn) is het cultuurmarxisme van de publieke omroep een voortdurende steen des aanstoots (klik hier voor een linkse en hier voor Baudets eigen uitleg van het concept). Alleen een stelsel waarbij de politiek, net als bij rechtszaken, zich niet mag mengen in de inhoud, is voor hem acceptabel. En toch weer niet: want hij zal dan tandenknarsend moeten toezien hoe omroepen via een achterdeur hun bias laten doorklinken.
kijken dus
We zijn, kortom, geen steek verder. De vraag wat Jesse is en, belangrijker, hoe we op basis van die typering dan moeten handelen, is onvruchtbaar. Op basis waarvan moeten we Baudet prevaleren boven Boink – of andersom? Op basis van hun argumenten, denk ik dan. En, niet onbelangrijk, na het zien van Jesse – op basis van de inhoud van de documentaire. Baudet heeft de taak aan te geven waar Boink ontspoort, Boink heeft de taak ons van zijn onafhankelijkheid te overtuigen. Tot dan is Jesse vooralsnog allebei: propaganda en etnografisch profiel.
**
Beeld: Flickr / Midnight believer / Photographer / Public domain