Alle Amerikaanse presidenten hadden een im- of expliciet pact met de pers. Dat pact is gesloten door Theodore Roosevelt en wordt verbroken door Donald Trump. De 45ste president van Amerika zet een nieuwe standaard: sociale media zijn zijn geitenpad van Oval Office naar publieke opinie.
Roosevelt nodigde journalisten uit om aan te schuiven bij de lunch, zijn dagelijkse scheerbeurt of het verwerken van de correspondentie. Zijn vriendschap met redacteuren – zelfs heel innige vriendschappen met de meest progressieve van het tijdschrift McClure’s – is opgetekend door Doris Kearns Goowdin in haar vuistdikke geschiedenis over de gouden eeuw van de Amerikaanse journalistiek The Bullypit. Roosevelt begreep dat het presidentschap vooral moest worden gebruikt om het publieke sentiment te sturen en tot actie aan te zetten. Om zaken te doen was een gunstig klimaat nodig dat grote economische en sociale veranderingen mogelijk maakte. Kortom: eerst beeldvorming, dan beleid.
Dat lukte niet met het Congres alleen, dus regeerde Roosevelt via de pers. Hij lekte, nodigde uit en gebruikte muckrackers – de geuzentitel voor onderzoeksjournalistiek – en zette zijn presidentschap in om actief de beeldvorming en probleemanalyse aan te scherpen op basis waarvan hij politiek zaken kon doen. En de (journalistieke) onderzoeken die Roosevelts probleemanalyse verbeelden, kwamen er ook: eerst Henry Lloyds Wealth Against Commonwealth in 1894, Lincoln Steffens’ The Shame of the Cities (1904) en Ida Tarbells onderzoek naar Standard Oil. Het presidentschap en de (progressieve) pers sloten een pact; samen regeerden zij over de publieke opinie.
De verhouding tussen pers, politiek, publiek(e opinie) en parlement (Congres) is sindsdien altijd problematisch gebleken. Niet iedere president had de flair en het vermogen om dat mijnenveld zonder kleerscheuren door te komen. Kennedy lukte het, Nixon stapte mis. Johnson, Ford en Carter bleken kleurloos. Reagan voelde zich in het mediatijdperk als een vis in het water.
Bushs ‘Weekend Prison Passes – Dukakis on Crime‘ flipte de campagne. Zijn gebruik van clips omzeilde media door direct het volk te adresseren. Clintons relatie met de pers was vooral gefundeerd op achterdocht, maar zijn schandalen kostte hem nooit de kop. Zoon-Bush voerde dezelfde ‘vuilge oorlog’ als zijn vader en slaagde daarmee. Obama was een progressieve Reagan: mediageniek, een natuurtalent die met twitteren begon, maar het was Trump die er een pijler van maakte en sociale media niet alleen gebruikte, maar er ook op vertrouwde.
Sociale media zijn voor Trump wat de progressieve journalistieke was voor Roosevelt: een geitenpaadje van The Oval Office richting de publieke opinie. Maar dan zonder die vervelende vertekening van journalisten: de onversneden, pure politieke boodschap.
Trump verbreekt het pact dat Roosevelt en alle presidenten (impliciet of expliciet) na hem met de pers sloten en zoekt een nieuwe bondgenoot voor zijn presidentschap met sociale media. Peter Thiel, Facebook-board member, is lid van zijn transitie-team en sociale media zijn een belangrijke pijler onder zijn kandidatuur gebleken. Dat @POTUS zijn wachtwoord had overgedragen aan @RealDonaldTrump was wereldnieuws. Sterker: de vraag wie de miljoenen volgers op het account krijgt, was ook al wereldnieuws.
En in het eerste interview van de president-elect, van CBS’ 60 Minutes, zei Trump door te gaan met twitteren, Facebook en Instagram: hij bereikt er miljoenen Amerikanen mee.
,,Het is een moderne vorm van communicatie, en belangrijk. Ik houd er niet van, maar het helpt om mijn boodschap te verspreiden en het is een manier om terug te vechten als pers mij kritisch volgt. Niets om je voor te schamen. Het heeft mij geholpen om de campagnes te winnen, zonder er veel geld in te steken.”
De campagne on the ground wordt na Trump vooral een campagne on social media. Het zou verstandig zijn om bij verschillende buitenlandredacties specialisten aan te nemen die de geitenpaadjes van Trump en toekomstige kandidaten richting publieke opinie voortdurend monitoren. Nu de president een nieuw pact met sociale media heeft gesloten, moet de pers dat pact sluiten met het publiek om te voorkomen dat ze duurzaam buiten spel staan en over vier jaar weer worden verrast.
—
Literatuur
- George Brown Tindall & David Shi, America. A Narrative History, Volume II, Norton Company, New York, 1993
- Doris Kearns Goodwin, The Bullypit. Theodore Roosevelt and the Golden Age of Journalism, Penguin, 2013