Signalen zat, toch leek de financiële journalistiek blind voor de crisis. Het belang om alles te laten bij hoe het ging en de industrialisatie van toegang is aan dit debacle te wijten, beweert Paul Manning. Aflevering 2 van De hand in Eigen Boezem.
De implosie van Enron en de betrokkenheid van twee banken: JP Morgan Chase en Citigroup. De waarschuwing van Morgan Chase president Jamie Dimon om alle ‘posities’ zo snel mogelijk van de hand te doen (in 2006). Twee hegde funds van Bear Stearns die in juni 2007 plotseling opdrogen en de daarop stijgende kosten om je aandelen in de bank te verzekeren (de prijs om 10 miljoen dollar Bear Stearns-aandelen te verzekeren, rees in 12 maanden van 100.000 naar 600.000 dollar). En ten slotte de moeilijkheden waarin Northern Rock terecht kwam (in 2007). Hugh Pym, eindredacteur Economie van de BBC verzuchtte in 2009:
‘… we should have asked more questions, I’m happy to acknowledge that but so too should MP’s, consumers, people who borrowed large sums of money … as well as large market players (Pym, 2009).’
Journalistieke moeite met de materie | Gelukkig, ware het niet dat alle groepen die ook geen vragen stelden voor de kwaliteit van hun besluitvorming – of het nu gaat om wet- en regelgeving of een persoonlijke lening – toch zijn aangewezen op een scherpe pers. Journalisten die voor hen risico’s in kaart brengen. Niet omdat ze zeker weten uitkomen, maar omdat ze mogelijk uit kunnen komen. Journalisten die geen moeite hebben om risico’s van complexe financiële producten of diensten te ontrafelen. En precies dat hadden deze journalisten: moeite. Want
‘… few mainstream news reports or commentaries even in the period between the collapse of Northern Rock in 2007 and the ultimate crisis of September 2008 made connections between the emerging symptomps of crisis at the micro level (…) and the macro structures of expanding national debt, and the more frequent use of off balance sheet accounting (Manning, 2012)’.
Kakkend saaie artikelen | Signalen genoeg, zou je zeggen. Hoe komt het dan dat financiële journalisten het verhaal van deze eeuw volledig hebben gemist? Is het te wijten aan een gebrek aan kennis over de complexe hedge funds, gebrek aan tijd en staf om de verhalen te onderzoeken en uit te werken of waren de verhalen over schuld en derivaten, zoals Gillian Tett van het toonaangevende Financial Times eerlijk toegaf, gewoon kak-kend saai? Faisal Islam (Channel 4) wijt het aan zijn bazen die
‘… couldn’t quite see there was a problem unless stock markets were failling, bizarre but [that] actually tells you something about the prioritization process within the news media … that we wait until the stock markets were failling before our bosses would understand thet there was something wrong with the financial system …’
Bonuspakkende bankiers | Nieuws zijn eenvoudige ques voor het opvolgen van een verhaal; bankiers met veel te hoge bonussen die in het midden van de door hen veroorzaakte storm de miljoenen op hun privé-rekening krijgen gestort, als gouden handdruk voor bewezen diensten. Maar die verhalen, zeggen critici, ontnemen ons de blik op structurele problemen in de financiële wereld en, misschien erger, structurele problemen in de financiële journalistiek.
Er mist contextuele informatie | Volgens Paul Manning is de misser van de eeuw te wijten aan de informatiestromen in de financiële wereld. Die liepen vroeger van bron naar journalist en zijn sinds de jaren negentig steeds verder geïndustrialiseerd. Tussen bronnen en redacteuren zijn PR-bureaus geplaatst. Daardoor zijn niet alleen de leuke weetjes uit het nieuws verdwenen, maar is ook de informaliteit tussen bronnen en redacteuren zoek. Er is, volgens Manning, steeds minder contact en dus steeds minder toegang tot contextuele informatie – informatie waarmee risico’s in kaart kunnen worden gebracht. En daardoor, concludeert Manning, hebben journalisten de hoop van veel studenten in de massa communicatie laten verdampen:
‘… that news media might act as the antennae of society, alerting the polity and community to potential threats or significant change in the external environment’.
Van beide, zowel de antenne zijn voor onheil als het waarschuwingssysteem om groter onheil te voorkomen, is weinig terecht gekomen. En misschien is wel juist het probleem dat die blindheid dieper zit dan de industrialisatie van toegang – het gaat volgens Manning ook om de onderliggende ideologie: het ging goed zoals het ging en iedereen had daar belang bij. En als het in de journalistiek alleen maar om specifieke belangen gaat, gebeuren er ongelukken omdat de journalistiek dan haar eigen blinde vlekken organiseert. <<
- Paul Manning, Financial journalism: news sources and the banking crisis, Journalism, 2013 (14): 173