Het News of The World-schandaal (NoTW) is om één reden fascinerend – het maakt duidelijk hoe ongelofelijk belangrijk een onafhankelijke pers is. Zo niet, dan gebeuren verschrikkelijke ongelukken. Als journalisten samenwerken met de macht (politiek en politie) en zich tegen burgers keren (afluisteren), dan gaan mensen door de gehaktmolen. Ed Miliband, voorman van Labour, heeft dat goed begrepen in zijn opinie-stuk in The Guardian vandaag. Hij bood, samen met Cameron (voorman van het Verenigd Koninkrijk) en Clegg (voorman Liberalen) in persoon zijn excuses aan bij de getroffen families die
all [had] experienced a double trauma. First, terrible crimes or injustices affecting them or their loved ones. Then, unforgiveable intrusion and harassment by parts of the print media.
Tot zover de lezing die als opmaat dient voor een (typisch?) sociaal-democratisch voorstel: Miliband wil een systeem van toezicht. Hij wil burgers beschermen tegen al te ijverige journalisten. Begrijpelijke reactie op een immens drama. Miliband vergeet echter dat het systeem heeft gewerkt. NoTW is ver, ver over de grens van het toelaatbare gegaan. De krant heeft mensen valse hoop gegeven dat hun dochter nog in leven was door in te breken in de voicemail om (ook nog eens) hele slechte verhalen te schrijven. De privacy van individuen is geschonden, niet als middel om misstanden aan te kaarten of de macht te controleren, maar om eens rond te snuffelen in de hoop op nieuws te stuiten. Dat konden journalisten lang volhouden.
En toen onthulde Nick Davies van The Guardian het schandaal.
Collega-journalisten togen aan de arbeid en als reactie togen juristen aan het werk en men tuigde het Leveson-tribunaal op. Langzaam maar zeker kwam het systeem in beweging en reageerde het op de veiligheidskleppen die (dat is waar) al een tijdje bleken open te staan. Mensen kregen uitnodigingen om te komen spreken, politici kwamen onder druk te staan, anderen verloren hun baan, inkomen of goede naam. Verantwoording volgde op ontslag op onthullingen op een Grote Bezem door de Britse Pers. Journalisten keken meer en meer naar zichzelf en vooral elkaar. De BBC – wereldwijd een standaard voor journalistieke kwaliteit – kwam onder vuur te liggen. Eerst omdat ze (in eerste instantie) niets deed met informatie (in casu Jimmy Savile) en een keer omdat ze te hard van stapel liepen met niet gecheckte informatie (Alistair McAlpine werd beschuldigd van kindermishandeling).
Beweging dus, met consequenties op basis van grondig onderzoek. Wat wil je als politicus meer behalve snelheid en een commissie waaraan jouw naam is verbonden? Beide zijn mijn inziens slechte motivaties voor nieuwe systemen die burgers moeten beschermen. Onnodig ook; het NoTW-schandaal is een prachtig voorbeeld van een systeem dat werkt. Een systeem dat reactief is, zeker; een systeem dat eerst een aanleiding nodig heeft voordat het aan de bak gaat. Dat kan je bekritiseren – dit is zo ernstig, dit had nooit mogen gebeuren. Maar alle andere systemen (systemen van toezicht die pro-actief zijn) zijn erger dan de kwaal. Het is niet anders: eerst de shit, dan de schep en bezem. Niet andersom. <<