Rob Wijnberg, Nederlands kampioen feitenchecken, kwam langs voor een gastcollege. Hij had een mooie scoop, voor de aanwezigen in de zaal. Wist u dat de producers van Wat kiest Nederland dezelfde journalisten levert als voor VI Oranje? Dat het feest van de democratie, de verkiezingen, door sportverslaggevers wordt gecovered, dus? Er was zelfs sprake, in een eerste script voor de serie, om politici-te-gast met ballen op blikken met foto’s van collega’s te laten gooien. Om dan te vragen waarom de heer Rutte het blik met de beeldtenis van Wilders had laten staan. Het idee verdween van tafel, de voetbaljournalisten bleven. En verdomd, het format is inderdaad precies hetzelfde als rond het roemloos verlopen voetbaltoernooi .
Er golfde verbazing door de zaal.
Waarom, wilde een kritische student terecht weten, doe je daar aan mee? Dat vond Wijnberg een goede vraag, net zo goed als zijn antwoord. Je kan van de zijlijn genieten van je Grote Gelijk – dat je namelijk op een plekje in de krant rustig kan lezen over hoe-iets-nu-zit. Je kan ook proberen om iedereen van het belang van zo’n plekje te overtuigen door aan te sluiten bij RTL. Wijnberg heeft natuurlijk gelijk. En dat, zegt ook hij, is wezenlijk wat anders dan de Waarheid of De Leugen. want zo eenvoudig is het niet. ‘Ik ben een pragmatist.’ Zonder waarheid (met een kleine w) is niets mogelijk. Aldus de jonge filosoof/hoofdredacteur/gastspreker. Dus als de hoofdredacteur van het NOS Journaal beweert dat er geen feiten zijn, hoe weten wij dan dat we om acht uur naar zijn programma moeten kijken, wilde Wijnberg weten?
Er golfde instemming door de zaal.
Maar waarom is feiten-checken niet een normale grondhouding in de journalistiek? Die vraag stelde Wijnberg trouwens zichzelf. Checken kost tijd. Vier man checken full time bij NRC Next. En: niet alles is te checken. Soms ligt de waarheid (onderkast w) zo verankerd in het midden, dat ze er ook bij NRC Next niet veel mee kunnen. Voor de rest, pleitte Wijnberg, is het aan de journalist om context te bieden. Om een verbinding te leggen tussen feiten en de wereld waarin mensen leven. De taak is niet om verschillen en uitzonderingen uit te lichten, maar onderlinge samenhang aan te brengen.
Er golfde motivatie door de zaal.