Het was een publiek geheim dat P.J. Thomas geen schone lei had. Toch benoemde de Indiaase minister-president Singh hem tot nationale corruptiebestrijder. It takes one to know one, becommentarieert The Economist droogjes.
Dat ging het Hooggerechtshof toch te ver en op 3 maart moest Thomas gedwongen aftreden. Het tekent de Indiaase strijd tegen corruptie. Zo lang iedereen meer belang bij corruptie heeft dan bij een schone lei, is het lastig zaken doen zonder smeergeld. De term zegt het al: zonder zou de Indiaase machine waarschijnlijk hopeloos vastlopen. Een schoon geweten is stroef – er blijft veel ballast aan hangen en die ballast vertraagt.
Toch zijn er hoopvolle tekenen aan de wand. Zo weigert oppositiepartij BJP langer te delen in de voordelen van corruptie. Ondanks het feit zelf geconfronteerd te worden met malafide partijfunctionarissen, heeft de partijleiding besloten bij de volgende verkiezingen de ‘schone handen’-kaart te spelen. Een breuk met de dominante, politieke cultuur van plakkerige strijkstokken. De BJP denkt dat een groot deel van het Indiaase electoraat (‘s werelds grootste democratie) gevoelig is een samenleving zonder corruptie en smeergeld. Een veronderstelling die lijkt te kloppen; peilingen geven de BJP volgens The Economist gelijk.
Interessanter dan deze politieke strategie die kan rekenen op een electorale beloning, is een initiatief van Swati Ramanathan: I Paid A Bribe. Het idee is eenvoudig: als smeergeld de prijs van corruptie is, dan brengt Ramanathan de markt in beeld. Zij vraag iedereen die smeergeld betaalt om er melding van te maken: hoeveel heb je aan wie voor welke dienst precies betaalt? Zo ontstaat een overzicht van geldende prijzen – een overzicht van de markt dus.
Iedereen kan de meldingen bekijken en (anoniem) toevoegen. Functionarissen staan in hun hemd en kunnen zich niet langer verschuilen. Hogere functionarissen hebben met de site een monitor van financieel wanbeleid en kunnen eventueel ingrijpen. Doel: zichtbaar maken wat tot nu toe vooral onzichtbaar bleef. Zonder morele dilemma’s op te werpen, zonder de smeergeldgever te veroordelen. In zeven maanden tijde hebben volgens The Economist ruim 5.000 mensen een melding gemaakt en corruptie gerapporteerd.
De technologische ontwikkelingen in India maken het mogelijk om dergelijke initiatieven verder uit te bouwen. Steeds meer Indiërs worden aangesloten op internet. Steeds meer burgers kunnen melding maken van malafide overheidsfunctionarissen of bedrijven die een slaatje willen slaan uit de afhankelijkheidspositie die vele Indiërs innemen. Nu maar hopen dat de corruptie zich niet verplaatst naar de toegang tot deze. Dinsdag: Meest en minst corrupte landen ter wereld. <<