Wat gebeurt er als we begrijpen en accepteren niet plat slaan, maar juist een beetje problematiseren? Dat vraagt om een gedachte-experimentje: vier varianten waar we misschien wel iets mee kunnen (of niet).
Variant 1: Accepteren noch begrijpen | Vreemdelingenhaat en sceptici van wetenschappelijk onderzoek accepteren noch begrijpen. Afghanen, Ghanezen, Turken, Marokkanen: ze doen raar (onbegrip) en daarom moeten ze oprotten (non-acceptatie). En Moerdijk? Wat is daar wel niet gebeurd? Begrijp jij er nog wat van? Is het nu wel of niet schadelijk – die rook en as? Ik snap er geen klote van. Dat er geen gevaar is voor de volksgezondheid, hé, dat accepteer ik dus niet. Gevolg: een achterdochtige politieke cultuur.
Variant 2: Wel accepteren, niet begrijpen | Tegenover de sceptici en de vreemdelingenhaters staan de optimisten en de pakken Bulgaarse yoghurt. Wel of niet begrijpen – het doet er niet toe, want we accepteren het toch. Wetenschappers zijn toch stukken slimmer dan wij zijn? Waarom zou ik daaraan twijfelen? Ik begrijp het niet, maar vaar blind op de uitkomsten van hun onderzoek. En als alle culturen gelijk zijn, dan maakt het niet uit of we verschillen snappen of niet. Als we a priori accepteren – wat doet begrip er dan nog toe? Helemaal niks. Acceptatie zonder begrip – het leidt tot naïef optimisme.
Variant 3: Wel begrijpen, niet accepteren | Ik begrijp waarom Amerikanen pleiten voor de doodstraf, maar accepteer die doodstraf niet. Ik accepteer waarom mijn oudste zelf zijn autootje terugpakt, maar accepteer niet de manier waarop. Ik doe mijn best om voortdurend te begrijpen en besluit pas dan of ik iets wel of niet accepteer. Dat kost tijd, moeite, bloed, zweet en tranen. En dat heeft niet iedereen – zeker niet als je achteraf toch besluit om iets niet te accepteren. Ik heb er zelf ook niet altijd zin in en snijdt graag een bochtje af.
Variant 4: Begrijpen en accepteren | De variant verschilt niet zoveel van nummer drie. Sleutel tot succes is mijn inziens het begrip. De acceptatie die daarop volgt, doet er niet zoveel toe. Al geeft acceptatie na begrip mijn inziens wat meer rust in het hoofd dan begrijpen, maar niet accepteren. Daar zit toch een spagaatje soms. Je moet in ieder geval uitleggen dat er tussen beide een verschil is. Dat lukt lang niet altijd. Het pletten van het verschil verarmt de strategie om met de (politieke) werkelijkheid te dealen. Ik zou zeggen, doe uw voordeel ermee (of niet). <<