Vijf zetels koste de affaire Lucassen de PVV. Bij Synovate dan. Daarmee is Wilders’ vehikel volgens de Politieke Barometer de tweede partij van Nederland. Het verbaasde vriend en vijand; hoe kunnen zoveel schandalen in zo’n korte tijd zo weinig electorale schade aanrichten?
Het antwoord op die vraag formuleerde ik enige tijd geleden al in Trouw: scandal driven politics. Een schandaal heeft niet per se een negatieve invloed op degenen die het betreft. Een schandaal is namelijk complexer dan een vlek op een pak of één gestold moment in de tijd met een duidelijk ‘ervoor’ en ‘erna’.
Het verband tussen affaires en de levensduur van politieke partijen is niet meer. In 2008 weet ik dat aan nieuwe media. Toen schreef ik
Affaires zijn misschien talrijker doordat nieuwe media de werkelijkheid en detail ontsluiten, tegelijkertijd verwatert het monopolie op hun duiding. Daarmee zijn ze minder schadelijk dan voorheen. Wie die ’linkse’ media niet gelooft, heeft legio mogelijkheden om uit te wijken. De confirmation bias – het gegeven dat we bevestiging zoeken van wat we al denken in plaats van kritiek op onze overtuiging – wordt door al die informatiebronnen alleen maar gevoed.
Het dreigement van Wilders om niet meer in media te reageren op aantijgingen is nu ook makkelijker vol te houden dan voorheen. Wilders is minder onafhankelijk van diezelfde media voor zijn boodschappen. Hij kan zelf zijn publiek bedienen. En dat publiek vindt op internet genoeg alternatieve of geruststellende lezingen van de affaire-Lucassen of -Sharpe.
De geschiedenis kent meer casus van deze scandal driven politics: politiek waarin schandalen geen negatieve en soms zelfs positieve effecten op betrokkenen en hun organisaties hebben.
Denk aan Fortuyn in 2002 die ondanks zijn expliciete homoseksualiteit en gedwongen afscheid van Leefbaar Nederland de grootste winnaar van de verkiezing werd. Of Balkenende die in datzelfde jaar (na de strijd tussen Van Rij en De Hoop Scheffer) premier van Nederland werd. Zijn partij was dood verklaard – stuurloos. Of de populariteit van de PvdA die zelfs steeg nadat Ella Vogelaar zo hard onderuit ging bij GeenStijl.nl. En nu dus de affaires bij de PVV.
Of de bewering van Kay van der Linde in 2008 dat Trots op Nederland ‘gebakken lucht’ was. De peilingen dipten niet na het openhartige college op de UvA van de mannetjesmaker, waarvan de opnames op (toeval?) GeenStijl.nl terecht kwamen. Zelfs na haar onduidelijke flirt met de Nijmeegse kraakscene, haar vermeende lidmaatschap van de PSP en haar ruzie met Ed Sinke (fraude) ging Verdomks populariteit maar niet onderuit.
Ik concludeerde toen
Je kunt op twee manieren kijken naar deze affaire. In de ene lezing is Verdonk ’gebakken lucht’, een leeg omhulsel op zoek naar macht. Deugt de financiering van haar partij van geen kant en is zijzelf eigenlijk linkser dan het links waar ze zo op afgeeft. Maar in de andere benadering, voor sommigen net zo valide, is Verdonk opnieuw moedwillig beschadigd door linkse journalisten die de waarheid niet willen horen, die haar beweging zien als gevaar voor hun gevestigde belangen. Iedereen heeft een lezing en daarom is het afscheid van Kay van der Linde en zelfs zijn opmerking niet schadelijk voor Rita. Het is – in the eye of the beholder – een poetsdoek voor haar geuzenimago of schaamlap voor haar politieke onkunde.
In het tijdperk van de nieuwe media is het de geschiedenis die dat uitmaakt. De geschiedenis dus die de affaire-Lucassen op waarde schat en het verband tussen de onthullingen over zijn gedrag en het voortbestaan van de PVV blootlegt. Zomaar uitgaan van het ‘feit’ dat affaires schadelijk zijn voor betrokkenen of organisaties, is heel erg 2001 … <<