De AOW is geen breekpunt meer voor de PVV. Nee, de AOW is een onderwerp waarvan anderen moeten worden overtuigd. Wilders wil regeren en daardoor verliest zijn taalgebruik aan populistische glans.
Een populist aan de macht – hoe lang zou hij zijn extremiteiten kunnen handhaven in de dwingende, politieke cultuur rond het Binnenhof? In de nacht van 9 op 10 juni kregen we een antwoord van de kiezer: lang. Want met 24 zetels is Wilders een politieke factor van grote betekenis. Die zetels won hij met retoriek waar geen woord Spaans bij zat.De Haagse cultuur moet aan diggelen: wij polderen niet, wij zijn principieel. Ook ten aanzien van de AOW. De cultuur, hoe liberaal-individualistisch, schikt zich maar naar Wilders, anders doet Wilders niet mee.
Tijdens zijn tête-a-tête met Paul Witteman klonk, bij gebrek aan tegenstand, een gemoedelijker, haast voorzichtige politicus. Redelijk, noemde commentatoren het op Radio 1. De AOW was een breekpunt waarover gesproken kon worden. Maar een breekpunt was het. Het zou vreemd zijn om op de avond van de uitslag ineens het breekpunt overboord te gooien, hield Wilders Witteman voor. Kwam de redelijkheid voort uit vermoeidheid? Het leek alsof Wilders’ retoriek aan glans verloor. Maar nee, het was geen vermoeidheid geweest. De dag na de overwinning, bijgekomen van het confetti-bombardement, had de Haagse taal van compromissen en polderen definitief vat op Wilders gekregen. Op de vraag of de buigzaamheid inzake de AOW bij Witteman geen kiezersbedrog was, antwoordde Wilders namelijk ‘nee’.
En met die ‘nee’ stroomt de polder in de populist en liters water in de wijn. Je ziet zijn verbeten energie om te scoren ten koste van anderen uit hem stromen. Die ene ‘nee’ toont de brute kracht van een politieke cultuur van minderheden. Een cultuur waarin je tot elkaar veroordeeld bent. Een cultuur waaraan niemand kan ontsnappen. Een zwart gat met een oneindige dichtheid en zwaartekracht. Als zuigende poldermodder aan je laarzen.
Die ene ‘nee’ waarvan je hoopt dat anderhalf miljoen mensen hem niet horen. Omdat ze precies om dit gedrag de politiek de rug toekeerden. Die anderhalf miljoen PVV-kiezers die in Wilders de stormram zagen om de politieke cultuur van kissebissen en onderhandelen aan diggelen te beuken. Die anderhalf miljoen mensen die een campagne lang Wilders hoorden oreren tegen de Haagse kliek en met die ene ‘nee’, nog geen dag na dat fantastische feest in Scheveningen, zich meldt bij zijn vorige werkgever om in genade te worden aangenomen. De nee als klop op de deur bij de VVD.
Nee, zegt Wilders. Het is geen kiezersbedrog. Het is een ‘nuancering van ons voorgaande standpunt’. Het breekpunt dreigt de PVV namelijk buitenspel te zetten. Precies wat een breekpunt doet: breken. En breken in een cultuur van politieke minderheden betekent machteloosheid. Je staat dan aan de zijlijn. Je mag niet meedoen. Want alleen Wilders bij de wijn is een uitnodiging waard. En dan nog is het maar de vraag of Rutte de strapatsen van Wilders is vergeten. Je moet een hele grote zijn wil je over die geschiedenis heen kunnen springen. De vraag is of we dat van Rutte kunnen verwachten. Wilders breekt en barst niet, maar buigt. Heel diep. Voor Rutte. En Rutte slaat toe: hij breekt Wilders zoals Wilders hem brak.
Wat dan rest is een hele slechte tekst: Wilders draaide voor de macht, maar de macht spuugt hem in het gezicht. Net als in Den Haag en net als in Almere. En anderhalf miljoen verweesde kiezers moeten wachten op een nieuwe stormram waarmee hij beloofde de beuk erin te gooien. Die beuk blijkt een storm in een glas water. <<