Principes zijn mooi, je moet ze wel kunnen betalen. Peter R. de Vries heeft principes zat, maar ze waren gisteren geen anderhalf miljoen euro waard.
Anderhalf miljoen – want dat was de dwangsom die Peter R. riskeerde als hij gisteren toch beelden van Koos H. had uitgezonden. Dat deed hij (dus?) niet. En daarvoor was ook geen journalistieke aanleiding. Het verhaal zoomde in op een dubieuze relatie tussen de kindermoordenaar en de wijlen oud-vice voorzitter Stolk van de Haagse rechtbank. Een relatie die de basis vormde voor allerlei hand-en-span-diensten die Stolk voor zijn schandknaap (bewoording van H. zelf) verrichtte. Seks als glijmiddel tussen de onder-en bovenwereld: dat is natuurlijk succes verzekerd.
De relatie tussen Stolk en H. heeft Peter R. uit een brief van de crimineel. Die brief schreef hij aan zijn toenmalige advocaat, de toenmalige advocaat-generaal en aan Stolk. Wederhoor met de rechter is onmogelijk. Stolk is dood. De oud-advocaat van H. ontkende iets van de relatie te hebben geweten, behoudens de geruchten die de ronde deden en de advocaat-generaal wist het allemaal niet meer zo goed. Blijft de brief van een psychopaat over en daar maakte Peter R. de Vries een knappe uitzending met veel suspense van.
Knap omdat hij niet alleen de spanning tijdens de uitzending wist vast te houden (let wel: het was anderhalf uur televisie over één onderwerp op een commerciële omroep). Hij hield er Nederland twee weken mee in de greep. De misdaadverslaggever maakt daarin school. Een goed programma heeft een opmaat. Vijftien duizend euro was een mooie investering, anderhalf miljoen euro blijkbaar niet. En die beelden waren ook niet nodig. De relatie an sich was genoeg.
Rijst de vraag waarom Peter R. de V. H. lastig heeft gevallen. De misdaadverslaggever had immers de brief van H. (we mogen niet weten hoe hij daaraan kwam)? Gisteren bleek dat dat al voldoende was voor spannende televisie. Hij heeft wat citaten van H. laten zien. Maar ook zonder die citaten is een innige relatie tussen crimineel en rechter en de daaruit voortvloeiende ‘hulp’ die die rechter de crimineel bood, explosief genoeg. Zelfs dertig jaar na dato en zelfs als die relatie in alle toonaarden wordt ontkend of details zijn vergeten.
Tweede vraag die onbeantwoord bleef: wat is nu de relatie tussen de relatie en de kindermoorden? Dat verband is vooral gesuggereerd. Volgens Peter R. zou Stolk H. één keer moeten hebben veroordelen. Dan had H. vastgezeten en dus de eerste moord niet hebben kunnen plegen. Sytse van der Zee, auteur van een boek over H., had een andere lezing: H. was toch wel aan het moorden geslagen: de Haagse oud-portier was een notoire ‘cokevogel’. Een loose canon. De moorden en de relatie met de rechter houden dus geen verband.
Hebben we dan, ten slotte, de hele aanloop van de afgelopen drie uitzendingen nodig gehad? Nee. Ik denk dat het bij het ene programma, van gisteravond, had mogen blijven. Opvallend daarbij was het citaat van Burke, waar de presentator mee begon: alles wat het kwaad nodig heeft om te overwinnen, zijn goede mensen die niets doen. ‘Ik heb tenminste wat gedaan!’, citeerde Peter R., waarschijnlijk onwetend, een andere schrijver, namelijk Ken Kesey (uit: One Flew Over The Cuckoo’s Nest).
Daarmee hoopt hij zijn critici, en dat zullen er veel zijn, hun mond te snoeren. Maar zoals vaak: the road to hell is paved by the best of intentions. En die hel is er vooral voor de nabestaanden die hun kind verloren. En dat was Peter R.’s reden om de uitzending te maken: de nabestaanden hadden recht op de waarheid. En daar heeft de misdaadverslaggever blijkbaar geen anderhalf miljoen euro voor over. Een gemiste kans. Als hij had betaald, was hij nog meer in mijn achting gestegen. Nu blijft hij wat mij betreft steken in een uitzending over seks als glijmiddel tussen onder en bovenwereld. En weten we dat ook Peter R.’s waarheid een prijs heeft. <<