Balkenende lekte uit geheime stukken om Bos binnenboord te halen. Of handelde de Vice-SG Visser uit eigen initiatief? Davids’ rapport roept wat kleine vraagjes op.
Dat ene zinnetje, aan het eind van die paragraaf in dat dikke rapport: de Commissie [kan] zich niet aan de indruk onttrekken dat deze wijze van informatieverstrekking primair tot doel had het politieke standpunt van fractievoorzitter van de PvdA Bos te beïnvloeden. Het waait vanaf het moment dat ik het overnam uit het rapport-Davids door mijn hoofd en vindt nergens rust om te kunnen vergeten.
Handelde vice-SG Visser met zijn bezoek aan Bos op eigen houtje? Volledigheidshalve: Visser werd op 1 april 2003 benoemd tot Directeur-Generaal Internationale Aangelegenheden en Vreemdelingenzaken bij het ministerie van Justitie en vertrok, vlak na het gesprek met Wouter Bos, dus bij Algemene Zaken. Opvolger was Richard van Zwol. De portefeuille Inlichtingen & Veiligheid verhuisde op dat moment ook; van plaatsvervangend of vice SG naar de SG. Dat was toen drs. W.J. Kuijken. Van Zwol was dus nooit coördinatoir I&V. en heeft met Vissers missie – al dan niet in opdracht van de premier – dus niets van doen.
Had Visser de opdracht van premier Balkenende gekregen op welke manier dan ook de PvdA te overtuigen van de noodzaak Irak binnen te vallen? Welke partijen zijn nog meer benaderd? Diende de stukken van de Britten als documentatie in Den Haag om critici te overtuigen van nut en noodzaak van een inval? Is lekken uit for-your-eyes-only-brieven, die de Britten in vertrouwen geven, strafbaar? Hoe boos is/was de Britse ambassadeur of hebben de Britten rekening gehouden met dit scenario en hun informatie daarop aangepast? Is die informatie dan wel wel volledig? Waarom kreeg Van Zwol de rol van coördinator I&V niet, zoals Visser die wel had? Waarom ging die portefeuille naar Kuijken – de secretaris-generaal?
Welke rol heeft Balkenende hier gespeeld?
De passage van Davids roept nieuwe vragen op. Als Balkenende inderdaad opdracht heeft gegeven om met de Britse stukken Bos proberen te overtuigen, dan lekte hij vanwege partijpolitieke opportunisme bewust uit stukken die alleen hij mag inzien. Ik weet niet welke straf daar op staat, ik vrees wel dat de Britten toch not amused zijn. Want hoe betrouwbaar is Nederland als de premier al informatie deelt die alleen hij mag weten?
Of Balkenende wist niets van de ondernemende vice-SG. Visser kreeg als coördinator Inlichtingen & Veiligheid vaker stukken van de geheime diensten onder ogen. Davids heeft onthuld dat Visser daar meermalen zelf mee aan de slag ging. En lang niet altijd goed. Uit het rapport van de oud-president van de Hoge Raad blijkt dat veel nuances die geheim agenten en analisten aanbrachten, ergens in of rond het Torentje in Den Haag verloren zijn gegaan.
Visser schrapte ze, nam ze niet over of deed pas weken later verslag van gesprekken. Heel rommelig allemaal. God mag weten wie nog meer door Visser werd bezocht. En God mag weten welke rapporten van welke geheime diensten de plaatsvervanger nog meer heeft ingezet om politieke processen vlot te trekken. En God mag weten welke diensten daarom afzien informatie met ons te delen.
Misschien is de overstap van plaatsvervangend SG naar DG bij Justitie wel ingegeven door het feit dat Visser zelf ging leuren met staatsgeheimen om potentiële coalitiegenoten binnen boord te houden. Wellicht heeft Bos, na door Visser te zijn bezocht, even met Balkenende gebeld en gezegd: ‘Amice, hier loopt uw plaatsvervangend SG met for-your-eyes-only-stukken door de catacomben. Let je een beetje op je personeel? En vooral op je dossiers?’ We zullen het nooit weten – omdat het eigenlijk ook niet zo heel interessant is. En ik ben te lui om het uit te zoeken. <<