Leiderschap zonder achterban of achterban zonder leiderschap? Wat is erger? Electoraal gezien het laatste: kijk maar naar de PvdA.
De sociaal-democraten hebben in hun navel gestaard en besloten dat de partij nu echt op de schop moet. De campagne was niet veel: geen boodschap, geen urgentie, geen geld, geen idee. Om met Deelder te spreken: geen klote, geen donder, geen reet. Hoekie om, trappetje af, gekkenhuis. In zijn blog belooft Bos beterschap voor 2010. Hij wil vooral intern lessen trekken. In Trouw adviseerde Middel hem meer oppositie om zich heen te organiseren. Als Den Uyl zijn voorbeeld is, zei de burgemeester van Smalingerland, dan moet er binnenskamers voortdurend worden gedebatteerd. Dat is geen teken van zwakte, maar juist van kracht. Dus om te beginnen: al die mannetjesmakers eruit!
Nederlaag
Dijksma had meer adviezen: betere campagneorganisatie, meer geld, niet-isoleren van de lijsttrekker, betere campagneleiding met verantwoordelijkheid en sturing. “Veel, zo niet alles ging fout in de campagne”, schrijft Dijksma. En daarmee legt ze, moedig, de verantwoordelijkheid voor de nederlaag bij de partij. Daaraan kleeft ook wel een gevaar. De analyse van het falen is wat mager en daardoor dreigt ook zeer magere oplossing van een zeer groot probleem. De nederlaag heeft volgens Dijksma namelijk geen politiek-maatschappelijke oorzaak, geen sociaal/economische oorzaak, geen oorzaak in de match tussen idealen en maatschappelijke werkelijkheid neen, de oorzaak moeten we zoeken in de organisatie van de campagne.
Magere analyse
Die analyse is mager, omdat het een vals gevoel van hanteerbaarheid geeft. Want als alleen de campagne pet was, is de oplossing eenvoudig. Dan hoeft de PvdA alleen maar beter te gaan organiseren. Leiding, verantwoordelijkheid, discipline, agendabeheer, name it. De vraag rijst natuurlijk of het probleem wel organisatorisch is. Is het probleem niet veel groter en misschien, voor de komende verkiezingen, wel helemaal niet zo hanteerbaar? Ik vrees het laatste. Ik vrees dat de PvdA een partij is met een achterban zonder leiding terwijl nu partijen met leiding, maar zonder achterban weten te scoren.
Doe maar
De PVV, GroenLinks en D66: het zijn partijen die wel als kosmopolitisch zijn neergezet. Ze binden een nieuwe generatie aan zich die zich niet verbonden weet, maar heel individueel, incidenteel keuzes maakt. Ook politieke dus. Ze zijn geen lid van een partij of ideologie, maar shoppen hun identiteit bij elkaar. Voor milieu, tegen buitenlanders. Voor de doodstraf, tegen auto’s. Voor verhoging van uitkeringen, tegen belastingverhoging. Hoe consistenter je verhaal, hoe minder aantrekkelijk je bent. Want dan betekent één keus voor ook een keus voor de rest. PVV (de islam eruit, maar hoe precies doet er even niet toe), GroenLinks (voor duurzaamheid, maar hoe precies doet er even niet toe), D66 (voor democratie, maar hoe precies doet er even niet toe) zijn partijen die daarbij aansluiten.
Klote
Ik denk dus dat het probleem voor de PvdA groter is dan Dijksma suggereert. Misschien is het toch verstandiger om het niet bij een brief te laten, maar nog eens een keer te onderzoeken waar de PvdA staat. Misschien wel voor solidariteit – maar hoe precies, dat weten we nog niet helemaal. Wel dat we het toch samen moeten doen. Of zo. En voor de rest interesseert het me geen ene klote, donder of reet. <<