Wouter Bos kreeg twee signalen dat de Europese verkiezingen rampzalig zouden verlopen. Beide negeerde hij.
Ik denk dat ik het verkeerd gelezen heb. Gewoon, te vlug over de alinea gegaan. Of staat het er nu echt? Heeft Wouter Bos, net als Lubbers indertijd, de nummer één niet de wind in de rug gegeven, maar in het gezicht geblazen?
Ik vermoed dat de PvdA-partijwoordvoerders morgen allemaal gaan uitleggen dat we Bos’ woorden anders moeten uitleggen dan we hier kunnen lezen. Even toetsen bij een overtuigd sociaal-democratische collega: zal zij zijn woorden verdedigen of hier ook amateuristisch gestuntel in lezen?
“Zelf heeft Bos gestemd op René Cuperus, de eurokritische nummer vijf op de lijst, en niet op lijsttrekker Thijs Berman. Bos vond het belangrijk dat de 40 procent van de PvdA-achterban die in 2005 nee zei tegen de Europese Grondwet, ook vertegenwoordigd zou zijn in het Europarlement. De PvdA duikelde vorige week van zeven naar drie zetels.” – VK 13-06
Bos had gedacht de premie voor de aanpak van de crisis wel te kunnen innen. Hij geeft toe dat hij daar een inschattingsfout in heeft gemaakt. Dat die premie er helemaal niet was, bewees een poll van het Historisch Nieuwsblad – een week voor de verkiezingen. Het blad riep na een peiling onder 150 financieel specialisten Gerrit Zalm uit als beste minister van Financiën sinds 1900. De liberaal – nu bankdirecteur bij ABN Amro en door Bos aangesteld – eindigde ver boven de socialist in ‘oorlogstijd’. De Zalmnorm was volgens kenners historischer dan de overname van een bank …
Er was nóg een signaal dat het met de verkiezingen niet goed zou komen: niemand wilde de Europese kar trekken. Blijkbaar zagen vijf niet ander genoemde toppers een te hoog afbreukrisico. En vijf mannen/vrouwen hadden er geen zin an. Thijs Berman was na vijf keer nee de eerste die ‘ja’ zei. Hij kreeg daarvoor geen steun van Wouter Bos. Die stemde op Cuperus, een Eurocriticus met dezelfde transparantie als de PvdA-boodschap: Europa, ja, mits … en soms beter nee of misschien nog even wachten.
Dijksma gaat nu onderzoeken waar het precies fout ging. Om van te leren. Plasterk kent de les al: de partij is te elitair. Er moet meer feeling zijn met buurten waar de vuilniszakken langs de ramen scheren. Ik weet het niet – die feeling kan in denk ik minder kwaad dan de opstelling van zijn collega-minister van Financiën. Die zag twee voortekenen, maar handelde vervolgens niet.
Ik denk dat de PvdA niet zozeer een strategisch antwoord op GroenLinks en D66 hoeft te vinden. Daarheen vertrokken de meeste PvdA-aanhangers, blijkt uit onderzoek. Beide partijen gaan nu ten koste van de PvdA het debat met Wilders aan. Hun beste argument? “Stem op ons, want de PvdA kan weet het niet …” En ze hebben, zeker met deze verkiezingen in het achterhoofd, nog gelijk ook. Alleen ad interim integratieminister Eberhard van der Laan opende het vuur richting Wilders. Maar ook dat doofde snel weer uit.
Dijksma (staatssecretaris Onderwijs) zal intern orde op zaken moeten brengen om te voorkomen dat de PvdA de VVD achterna gaat. Want enige discipline in de kruiwagen levert ook gewoon zetels op – laten we wel zijn. De liberalen hebben dan wellicht de beste minister van Financiën sinds 1900 geleverd -ze doen hard hun best uiteen te vallen. Ze gaven Wilders de opleiding die hij nu verzilvert en strijden nog steeds over het leiderschap van Rutte. Ook daar is de rust nog niet weergekeerd. Ook daar is de elite niet blij met de politieke leiding. Ook zij verloren zetels (geen verband, wel opvallend).
Maar ik denk dat ik morgen deze analyse zal moeten amenderen. De woordvoerders van de PvdA hebben een hele zondag om na te denken hoe de woorden van Bos anders uit te leggen dan we hier lezen. Als ik ze zou mogen adviseren: ik zie geen citaat, slechts parafrase … En de Volkskrant? Die is altijd zo ontzettend onterecht tegen de PvdA. <<