Enige tijd geleden schreef ik in Trouw dat schandalen een voorwaarde zijn voor politieke populariteit. Wilders en Verdonk bewijzen die stelling.
Wie het hardst ‘schandaal’ roept, mag rekenen op toenemende, electorale populariteit. Een schandaal heeft al lang geen exclusief ‘verschonend’ effect meer. Politici hoeven al tijden niet meer af te treden na een (verzwegen) liefdesaffaires, machtsmisbruik of geruzie. Verdween vroeger talent na een uitglijer van het toneel, nu blijven ze, gevangen in het spotlicht, centre stage hun verhaal de zaal inschreeuwen. Niemand die het licht uitdoet of de gordijnen dichttrekt.
Wisse dood
Verdonk en Wilders onderstrepen deze these van de scandal driven politics – politiek die niet eindigt met eens chandaal, maar daar juist door wordt gevoed, een (nieuwe) impuls krijgt of juist start in plaats van eindigt. Verdonk vertrok met ruzie uit de VVD (goed voor tientallen zetels) en lijkt nu gemarginaliseerd. De vele relletjes en ruzie zijn daar geen debet aan, de marginalisering is juist door het gebrek aan ophef in gang gezet. Er zijn geen relletjes meer omdat niemand ruzie met haar wil maken. Geen ruzie betekent geen exposure en geen exposure betekent een wisse dood.
Opheffer
Nee, dan Wilders. Eerst het Amsterdamse Hof en toen die bevlogen middag tussen Schiphol en Heathrow. Zijn verontwaardiging, vastgelegd door een horde journalisten die maar amper op de been konden blijven in het landende toestel, zorgde voor een sprong voorwaarts in de peilingen. Dat is geen toeval meer. Daarachter schuilt een structuur. Het politieke schandaal of, breder, de politieke ophef is een voorwaarde voor electorale populariteit. De opiniepeilingen scoren mijn inziens geen zetels, maar de ophef-constante. Hoe hoger die ophef-constante, hoe groter de waardering voor de opheffer.
Verschonen
En paradoxaal genoeg weten alleen opheffers te overleven … De politicus die dit mechanisme het best weet te counteren, zal in het politieke krachtenveld hoge ogen kunnen gooien. Enige nadeel is dat we op zoek moeten naar nieuwe mechanismen van verschoning in ons bestel. Met andere woorden: hoe komen we van politici af? Want het uitlsuiten van talent door een gebrek aan veroorzaakte ophef is natuurlijk fnuikend voor de kwaliteit van de democratie.