Drie studentes vertelden dat ze bij het uitgaan rekening houden met het feit dat hun gedragingen en uitlatingen kunnen worden gefilmd. Ik ben zo blij dat ik studeerde in het pre-sociale mediatijdperk. Wat blijkt? Groepjes vriend(in)(en) hebben WhatsApp-clubjes waarop in no time beelden, foto’s en geluidsfragmenten worden gedeeld. ‘Iedereen weet altijd direct alles’, verzuchtte een van mijn studentes. Getuige zijn is voldoende om voor eeuwig te worden vastgelegd in compromitterende posities op, aan, op of onder bars, stoelen, bedden of benen. Sporen van ontsporingen zwerven rond en worden zelfs bezongen. Vreselijk, lijkt mij het, zo’n leven op de handrem; bij elk biertje kijk je over je schouder. Anderzijds: toezicht, of dat nu van papa en mama komt of een anonieme massa waarbij je moet vrezen voor je imago, werkt. Je laat, moe van het over je schouder kijken, eens een biertje staan.
Het zal niet lang meer duren en dan is het voor leden verboden om een mobiele telefoon mee te nemen naar een studentenvereniging. Of: je gaat bij de deur door een poortje en dat wist, met een sterk magnetisch veld, alle data van je hand held. Binnen staan verstoorders van contact met je netwerk. Fysiek of technisch: er zullen binnen nu en slechts enkele jaren onneembare barrières opgeworpen worden om clubgenoten binnen te filmen. En wie dat doet (wat eenvoudig is vast te stellen), krijgt een maatregel of schorsing aan zijn broek. De norm dat je niet uit de school klapt geldt binnen studentenverenigingen immers al en de wil om vooral te blijven feesten is sterker dan de vrees daarbij ernstige imago-schade op te lopen. Dus stoppen we niet met feesten, maar elkaar vastleggen.
Theoretischer: zichtbaarheid lijkt een nieuwe sociologische categorie te worden. Zoals cultuur, sociale verandering, werk, organisatie of identiteit. Zichtbaarheid is scheppend (het creëert nieuwe (on)mogelijkheden, een nieuwe cultuur); het heeft normatieve, kwalitatieve en kwantitatieve consequenties (we doen dingen vanuit de optiek van die zichtbaarheid anders of veel meer/minder); zichtbaarheid anonimiseert de normering van gedrag. Onttrok je je vroeger aan toezicht, nu is de ander jou toezicht en kan je je daar niet meer aan onttrekken. Misschien ontken je het een of twee keer. Maar dan ga je anticiperen en strategisch gedrag vertonen. Of naar een semi-publieke ruimte waar technologie jou uitlogt door communciatie met buiten tegen te houden. De deksel gaat dan weer op de beerput. En iedereen mag weer op zijn kop de kroonluchters in. <<